काठमाडौं । सरकारले टिकटकको प्रयोगमा रोक लगाउने निर्णय गत कात्तिक २७ गते गरेपछि यसको समर्थन र विरोधमा बहस चलिरहेको छ । यस निर्णयविरुद्ध सर्वोच्च अदालतमा रिट पनि परेका छन् । तिनको पेसी सोमबार तोकिए पनि हेर्न नभ्याउने सूचीमा परेको छ ।
सरकारले अन्य सामाजिक सञ्जालले कम्युनिटी गाइडलाइनविरुद्धका सामग्री हटाउने गरे पनि टिकटकले वास्तविक समयका सामग्री हटाउन नसकेको बरु लाइभ भिडियो रेकर्ड गरी अन्य सामाजिक सञ्जालमा सेयर गर्ने गरेकाले टिकटकको नियमन सम्भव नभई प्रयोगमा नै रोक लगाउनुपरेको स्पष्ट गरेको छ ।
सामाजिक सद्भाव र नागरिकको सुरक्षाका लागि टिकटकमा रोक लगाइएको सरकारको प्रस्टोक्ति छ । सरकारले टिकटकले नागरिकको डाटा सुरक्षा गर्न नसकेको, नागरिकको गोपनीयताको हननसँगै सार्वभौमिकताकै लागि चुनौतीको विषय भएकाले प्रयोगमै प्रतिबन्ध लगाउनुपरेको बताएको छ ।
राष्ट्रिय सुरक्षाप्रति प्रतिकूल
टिकटककै कारण सामाजिक सद्भाव तथा राष्ट्रिय सुरक्षा प्रतिकूल घटना भएपछि सरकारले यो कदम चालेको हो । धरान र नेपालगन्जको साम्प्रदायिक सद्भाव बिथोल्ने घटनाका लागि टिकटकमा भएका पोस्टको धेरै ठुलो भूमिका छ । सरकारले निषेधाज्ञा लगाएका कारण स्थिति नियन्त्रणमा आएको थियो ।
पछिल्लो समय टिकटक भिडियोका नाममा अश्लील भिडियो सार्वजनिक तथा अनैतिक क्रियाकलापका लागि मोलमोलाई हुने गरेको र लाइभमा अश्लील गतिविधि, जुवातास खेलाउने, गैरकानुनी विज्ञापन प्रसारणलगायतका गतिविधि बढिरहेको थियो । टिकटक लाइभ स्ट्रिमिङ गरी उपहार प्राप्त गर्न अनैतिक, अमर्यादित र असामाजिक गतिविधि बढ्दै गएको, विभिन्न स्थान र विभिन्न मितिमा टिकटक भिडियो बनाउने क्रममा लडेर मृत्यु भएको साथै केहीको पासो लगाएर टिकटक भिडियो बनाउने क्रममा झुन्डिएर मृत्युसमेत भएको थियो ।
भाइरल हुने नाममा परीक्षार्थीले परीक्षा हलभित्रको भिडियोसमेत टिकटकबाट सार्वजनिक गरेका जस्ता घटनाबाट अनैतिक र असामाजिक क्रियाकलाप बढ्दा सरकार टिकटकलाई बन्द गर्ने निर्णयमा पुगेको हो । साइबर अपराधका उजुरीमध्ये अधिकांश टिकटकसँग सम्बन्धित रहेका छन् । टिकटकले प्रयोगकर्ताको रुचि अनुसार अन्तहीन भिडियो मोबाइलमा आउने गरी एलगोरिदम सेट गरेको हुनाले घण्टौँसम्म यसलाई चलाउने कुलतमा धेरै मानिस फस्दै गएका थिए । यसबाट मानव स्वास्थ्यमा प्रतिकूल असर पुग्न गई अनिद्रा, एन्जाइटी, डिप्रेसनजस्ता समस्या देखिन थालेकाले मानव स्वास्थ्य बिग्रन नदिन टिकटकमा रोक लगाइएको सरकारले जनाएको छ ।
टिकटक प्रयोगकर्तामध्ये करिब ४५ प्रतिशत १२ देखि २४ वर्ष उमेर समूहका भएको अध्ययनबाट देखिन आएकाले उक्त उमेर समूहका मानिस गलत प्रभावमा सजिलै पर्न सक्ने तथा भ्रामक छविमा रमाउने र महत्त्वाकाङ्क्षी हुनेलगायत भाइरल हुने आकाङ्क्षाले गलत दिशातिर मोडिने खतरा उस्तै थियो । टिकटक प्रयोगको लत बसेर महत्त्वपूर्ण समय यसको प्रयोगमा बिताउँदा उत्पादकत्व वृद्धिमा समेत असर पुग्ने गरेको, आत्महत्या, गाली बेइज्जती, दुर्घटना, पारिवारिक विखण्डन जस्ता समाजलाई नकारात्मक असर पुग्ने घटना बढिरहेकाले कानुनी आधारमै बन्द गरिएको पनि सरकारले स्पष्ट पारेको छ ।
कानुनी आधार
सामाजिक सञ्जाल सञ्चालनसम्बन्धी निर्देशिका जारी भए पनि यससम्बन्धी ऐन निर्माणको चरणमा रहेकाले कानुन नआउँदासम्म मन्त्रीपरिषद्को निर्णयले पनि कानुनसरहकै मान्यता पाउने भएकाले मन्त्रीरिषद्बाट निर्णय गरिएको सञ्चार तथा सूचना प्रविधि मन्त्रालयले जनाएको छ ।
नेपालको संविधानको धारा २८ ले गोपनीयताको हक सुनिश्चित गरेको, कुनै पनि व्यक्तिको जिउ, आवास, सम्पत्ति, लिखत, तथ्याङ्क, पत्राचार र चरित्रसम्बन्धी विषयको गोपनीयताका कानुन बमोजिमबाहेक अनतिक्रम्य हुने उल्लेख गरेको छ । व्यक्तिको गोपनीयतासम्बन्धी ऐन, २०७५ ले विद्युतीय प्रणालीबाट भएको कुराकानीलाई पनि गोपनीयताको अधिकारभित्र राखेको जनाइएको छ ।
कसैले पनि दुई वा दुईभन्दा बढी व्यक्तिबिचमा विद्युतीय माध्यमबाट भएको कुनै संवाद वा कुराकानी सम्बन्धित व्यक्तिले मञ्जुरी दिएको कानुनबमोजिम अधिकार प्राप्त अधिकारीले आदेश दिएकोमा बाहेक कुनै यान्त्रिक उपकरणको प्रयोग गरी सुन्न वा त्यस्तो कुराको ध्वनि अङ्कन वा रेकर्ड गर्न वा गराउन नहुने स्पष्ट व्यवस्था रहेको मन्त्रालयले जनाएको छ ।
Add Comment